Γράφει ο Κωνσταντίνος Φανουράκης
Εσείς αποφασίζετε τι είναι Πραγματικότητα, Φαντασία ή
Μύθος=( Ιστορία ),
όταν ξεδιπλώνονται τα μυστήρια πίσω από την
χριστουγεννιάτικη παράδοση.
Όλα έχουν μια ιστορία
να διηγηθούν από διαφορετικά μονοπάτια που ξεκινάνε από ένα και καταλήγουν σε ένα 1.
Όταν σκέφτεστε τα
Χριστούγεννα, έχετε αναρωτηθεί σχετικά με την λαογραφία και τα σύμβολα της εποχής;
Το ζαχαροκάλαμο, το σημερινό καραμελωμένο μπαστούνι είναι απλώς μια θρεπτική γλυκαντική ουσία, ή
μπορεί να υπάρχει ένας μύθος για το μπαστούνι
και την γλυκιά του καραμέλα;
Τι γίνεται με το Δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων και το γκι ;
Αναρωτηθήκατε ποτέ για το μυστήριο σχετικά με τις παραδόσεις των Χριστουγέννων,
που εορτάζουμε τόσα χρόνια ποιες είναι η πραγματικές του έννοιες;
Αναρωτηθήκατε για το ότι οι μύθοι θα μπορούσαν ενδεχομένως να ζήσουν
κάτω από την επιφάνεια;
Πολλές από τις ιστορίες που λέγονται και επαναλαμβάνονται
κάθε χρόνο προέρχονται από την Αρχαιότητα, τον Μεσαίωνα, Ελλάδα, Αίγυπτος , Ρώμη ,
από το Πάνθεον έως και τον σημερινό Χριστιανισμό.
Μερικοί από αυτούς τους μύθους θεωρούνται, από ορισμένους, ως
ψευδείς.
Ανάλογα με τις πεποιθήσεις του καθενός, μπορείτε να δείτε
την αλήθεια σε αυτές τις ιστορίες ή μπορεί να αμφισβητήσετε τη γνησιότητά τους.
Ωστόσο υπάρχει μια φήμη, για την λέξη Χριστού-γεννά.
Χριστούγεννα μπορεί να μην σημαίνει πως ο Χριστός γεννήθηκε
στην σημερινή ημερομηνία όπου εορτάζουμε τα Χριστούγεννα, αλλά μπορεί να
εορτάζουμε την Σύλληψη και την Έλευση.
Το ( Χ ) είναι το πρώτο γράμμα στην ελληνική λέξη για τον Χριστό.
Στο σύγχρονο λατινικό αλφάβητο, ( Χ ) αντιπροσωπεύεται από ένα σύμβολο παρόμοια
με το "X".........
Μιλώντας για διαφορετικές γλώσσες, ο Άγιος Βασίλης, ίσως το μεγαλύτερο κοσμικό
σύμβολο της σεζόν των Χριστουγέννων, είναι γνωστός σε πολλές γλώσσες όπως θα
δείτε σαν ..
Sinter Klaas στην Ολλανδία - ( ο ερχομός του Klaas - Άγιος
Βασίλης )
Father Christmas στην Αγγλία – ( Πατέρας των Χριστουγέννων )
Santa Claus Ηνωμένες Πολιτείες και Καναδά – ( Σάντα Κλάους
- Άγιος Βασίλης)
Pere Noel στη Γαλλία – ( Περε Νοελ – Πατέρας των
Χριστουγέννων )
Papa Noel στην Βραζιλία και το Περού –
( Παπα Νοελ Πατέρας Άγιος
Βασίλης των Χριστουγέννων )
Christindl
- Christkindl (Christ Child) στην Γερμανία – ( Χριστός – παιδί ) Χριστούγεννα
Babbo Natal ή Belfano στην Ιταλία – ( Πάμπο Νατάλ η Μπελφάνο
Πατέρας Άγιος Βασίλης
------------------------------------------
Άγιος Νικόλαος, προστάτης των παιδιών, είναι ο ακρογωνιαίος
λίθος της παράδοσης. Γεννήθηκε στα Πάταρα της Μικράς Ασίας, λέγεται ότι
ταξίδεψε στην Αίγυπτο και σε άλλα μέρη επίσης, όπου και μυήθηκε σε πολλά
μυστήρια.
Ο φίλος των παιδιών, επισκεπτόταν τα σπίτια τους, αφήνοντας
τους δώρα και τροφή.
Το έκανε αυτό αργά το βράδυ, ώστε να μπορέσει να παραμείνει
ανώνυμος
Στα ταλαιπωρημένα φτωχόσπιτα, οι φτωχογειτονιές τον τιμούσαν
ιδιαίτερα.
Το πανηγύρι των
Χριστουγέννων ξεκινά να εορτάζετε στις 6 Δεκεμβρίου και σε ορισμένες
χώρες, αυτή η μέρα είναι «ημέρα των Χριστουγέννων."
Ο θρύλος του Άγιου Νικόλαου των Χριστουγέννων συνεχίζεται με
ακόμη μια ιστορία.
Ένας φτωχός άνθρωπος δεν είχε χρήματα για να παντρέψει τις τρεις
κόρες του.
Τα κορίτσια είχαν κρεμάσει τις κάλτσες τους στο τζάκι για να στεγνώσουν
και ο
Άγιος Νικόλαος έβαλε από τρεις σακούλες με χρυσό στις
κάλτσες τους.
Γι’ αυτό τον λόγο πολλά
παιδιά σε όλο τον κόσμο κρεμούσαν τις κάλτσες τους δίπλα στο τζάκι η οπουδήποτε
αλλού, με την ελπίδα ότι ο Άγιος Νικόλαος ή Άγιος Βασίλης
ή ( ……….. ) μπορεί να περάσει και να τους κάνει ένα μεγαλοπρεπές
δώρο.
Κατόπιν ήρθε το χριστουγεννιάτικο δένδρο. Η παράδοση
αυτή όμως χρονολογείται από την εποχή των Αιγυπτίων, των Ρωμαίων, και τους Δρυίδες.
Με τη μικρότερη ημέρα του Δεκεμβρίου, οι Αιγύπτιοι έφερναν
πράσινους φοίνικες στα σπίτια τους. Αυτό συμβολίζει το θρίαμβο της ζωής επί του
θανάτου.
Οι Ρωμαίοι κοσμούσαν επίσης το σπίτι τους με αειθαλή δέντρα
κατά τη διάρκεια των Saturnalia. Αυτή ήταν μια γιορτή προς τιμήν του θεού τους,
της γεωργίας, Saturnus. Οι Δρυίδες διακοσμούσαν μια βελανιδιά με χρυσά μήλα και κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα,
το δέντρο μιμείτο το δέντρο του
¨παράδεισου¨ ένα καταπράσινο δέντρο διακοσμημένο με κόκκινα μήλα. Αυτό γινόταν
στις 24 Δεκεμβρίου, που για κάποιους είναι η γιορτή του Αδάμ και της Εύας.
Πλησιάζοντας σε πιο σύγχρονη εποχή, τον 16ο αιώνα, το πρώτο
χριστουγεννιάτικο δέντρο (όπως το γνωρίζουμε) ξεκίνησε στο Στρασβούργο στη Γερμανία, αειθαλή δέντρα
ήταν διακοσμημένα με χρωματιστά χαρτιά, φρούτα, και γλυκά, τα οποία πωλήθηκαν. Λέγεται ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες πουλούσαν τα δέντρα που έκοβαν από τα τοπικά
δάση.
Οι παραδόσεις του Χριστουγεννιάτικου δέντρου και πολλά άλλα έφτασαν
στην Αμερική από τους πρώτους γερμανούς εποίκους και μισθοφόρους, που πληρώνονταν για να μάχονται στον επαναστατικό πόλεμο.
Το 1851 άρχισαν να φέρνουν δέντρα σε όλες τις πόλεις και τα
πουλούσαν κατά την περίοδο των Χριστουγέννων.
-Ο Κάλβιν Κούλιτζ
ξεκίνησε το έθιμο του φωτισμού του Χριστουγεννιάτικου Δέντρου το 1923.
Γιατί συνηθίζετε το δένδρο να είναι Ελατό? Βλέπε πυραμίδες…
(θα αναφερθούμε σε σχετικό άρθρο κάποια άλλη στιγμή ως τότε ερεύνησε )
Και ήρθε η ώρα για το Γκι και ¨πουρνάρια¨ ...." Γκι : είναι
γνωστό σε μερικούς πως αν δώσεις ένα φιλί κάτω από το γκι είναι καλό σημάδι
γονιμότητας και χρονολογείτε από την εποχή του Μεσαίωνα. Aλλά ακόμα και στην
Ελλάδα χρονολογείτε από την Ελληνορωμαϊκή εποχή, στην εορτή Saturnalia .
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ήταν κρεμασμένα στα
σπίτια για να αποκρούσει τα κακά πνεύματα.
Οι Δρυίδες έχουν τα γκι ως ιερά και
φυλακτά, για τις μαγικές θεραπευτικές δυνάμεις τους.
Πίστευαν επίσης ότι το γκι μπορούσε να βοηθήσει στην αντιπαλότητα των εχθρών τους.
Οι Σκανδιναβοί το κρεμούσαν
ως σύμβολο «ειρήνης», υπό την έννοια ότι προκαλούσε εκεχειρίες μεταξύ εχθρών
και βοηθούσε τα ζευγάρια στην γονιμότητα.
Στην Αρχαιοελληνική περίοδο όσο πάμε και πιο παλιά βρίσκουμε
τα σημάδια του σίτου Ζέα και της Ελιάς ως πρωταρχικό σύμβολο όλων των
παραπάνω.
----------------------------------------------------------
Και συνεχίζονται οι παραδόσεις των Χριστουγέννων, με το καραμελωμένο
ζαχαροκάλαμο, λέγεται πως έχει τις ρίζες του στο Χριστιανισμό, αν και από
πολλούς έχει αμφισβητηθεί. Στα τέλη του 18ου αιώνα, οι χριστιανοί δεν μπορούσαν
πλέον να αναγνωρίζονται μεταξύ τους, επειδή τα θρησκευτικά σύμβολα είχαν
απαγορευτεί σε δημόσια προβολή. Στην Αγγλία, ένας ζαχαροπλάστης χριστιανός
επινόησε έναν τρόπο για τα μέλη της χριστιανικής κοινότητας να αναγνωρίζουν ο
ένας τον άλλον. Λέγεται ότι διαμόρφωσαν την γκλίτσα του βοσκού σε καραμέλα και
πως συμβόλιζε τον ουράνιο Θεό ως "καλοπροαίρετο βοσκό".
Η λευκή καραμέλα, επιλέχθηκε επειδή συμβολίζει την αγνότητα,
στην συνέχεια πρόσθεσε τρεις κόκκινες ρίγες επάνω στο καραμελώμενο μπαστούνι
για να συμβολίζει την παρουσία της Αγίας Τριάδος. Μια άλλη τολμηρή κόκκινη
λωρίδα τοποθετήθηκε σε όλη την καραμέλα που αντιπροσωπεύει το αίμα του Χριστού
και την λυτρωτική δύναμη. Μια άλλη παραλλαγή της ιστορίας είναι ότι το
ζαχαροκάλαμο, καραμέλα είχε το σχήμα "J" από το λατινικό αλφάβητο ή
την παραλλαγή του από λατινικά στα εβραϊκά για να εκπροσωπεί το όνομα Ιησούς
( Jesus , Joshua ).
Η σημασία αυτών των ιστοριών αν πιστεύεται ότι είναι αληθή ή
ψευδή,
βρίσκονται στις
προσωπικές πεποιθήσεις του καθενός.
Ένας άλλος μύθος που συνδέεται με τον Χριστιανισμό είναι τα
δημοφιλή κάλαντα,
«Το Δωδεκαήμερο».
Λέγεται ότι κατά την περίοδο από το 1558 με 1829, είχε
χρησιμοποιηθεί ως ένας τρόπος για τους Χριστιανούς για να διδάξουν την πίστη τους στα παιδιά
τους.
Και για την βοήθεια απόρων να μπορέσουν να μαζέψουν ότι τους
έδιναν από τρόφιμα έως χρήματα για να επιβιώσουν. Πάλι, ανάλογα με τις συγκεκριμένες
πεποιθήσεις σας, διότι μπορεί να υπάρξει μια διαφοροποίηση σε ότι έχετε μάθει.
Παρακάτω είναι μερικά από τα σύμβολα και τι κρύβουν οι παραστάσεις πίσω από αυτά.
Πέρδικα = Χριστός.
Δύο χριστουγεννιάτικα τρίγωνα = Μαρία και ο Ιωσήφ κατά τη
γέννηση του Ιησού κατά την Παλαιά και
Καινή Διαθήκη.
Τρεις γαλλικές κότες
= τα δώρα των Μάγων ή την πίστη, ελπίδα και φιλανθρωπία.(Καθολικοί)
Τέσσερα Πουλιά = τέσσερις Ευαγγελιστές.. (Ευαγγέλια)
Ματθαίου, του Μάρκου, του Λουκά, και Ιωάννη.
Πέντε Χρυσά Δακτυλίδια = τα πρώτα πέντε βιβλία της Παλαιάς
Διαθήκης.
Έξι Χήνες = έξι ημερες από την ανθρώπινη εργασία ή έξι μέρες
της Δημιουργίας.
Επτά Κύκνοι = Επτά δώρα (μυστήρια) του Αγίου Πνεύματος.
Οκτώ υπηρέτες = Οκτώ Μακαρισμούς.
Εννέα Κυρίες = Καρπούς του Αγίου Πνεύματος.
Όλα αυτά από τον μεσαίωνα και μετά για να μπορέσουν να
περάσουν τα μηνύματα στου νέους μύστες εκείνης της εποχής και στις νέες
θρησκείες καθώς προϋπήρχαν και είχαν κλαπεί από τις πιο παλιές…
Κατά την βικτωριανή
εποχή, βρίσκουμε την προέλευση της κάρτας Χριστουγέννων. Ο Sir Henry Cole και
John Horsley εφηύρε μια κάρτα που εμφανίζονται τρεις πίνακες. Στη μέση του
πίνακα υπάρχει μια απεικόνιση μιας οικογένειας σε ένα εορταστικό σκηνικό
τραπέζι. Η μια πλευρά δείχνει δύο πάνελ με μια πράξη φιλανθρωπίας, την ημέρα
των Χριστουγέννων, όπως και την ένδυση των άπορων. Στο κάτω μέρος της κάρτας
ήταν γραμμένο "Καλά Χριστούγεννα και Ευτυχισμένο το Νέο Έτος.
Έως σήμερα, οι
χριστουγεννιάτικες κάρτες αποστέλλονται ως σημείο μνήμης αγάπης και χαιρετισμού.
Μερικά σημεία από τις πρώτες κάρτες που είχαν κυκλοφορήσει.
Δέκα Λόρδοι = Δέκα Εντολές.
Έντεκα Αυλικοί = Έντεκα Πιστοί Αποστόλων.
Δώδεκα τυμπανιστές = άρθρα και Σύμβολα των Αποστόλων ».
Ας δούμε την Ιστορία μας και ας προχωρήσουμε στα Αρχαιοελληνικά
Ηλιούγεννα
το ¨Τριέσπερον¨ τον
Διόνυσο = «τον Ορφέα» ( θα αναφερθούμε
σε άλλο άρθρο κάποια στιγμή για τον Ορφέα περιληπτικά).
Και διαβάζουμε στο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ
Ηλιούγεννα - Το αρχαίο Ελληνικό έθιμο των Χριστουγέννων
Τα Χριστούγεννα η εορτή της ανάμνησης της γεννήσεως του
Ιησού Χριστού δηλαδή, αποτελούν την μεγαλύτερη γιορτή του Χριστιανισμού,
αποτελώντας ημέρες χαράς για όλον τον Χριστιανικό κόσμο. Λόγω βέβαια της
«οικονομικής εκμετάλλευσης» και του τεράστιου «οικονομικού τζίρου της εορτής»
τα Χριστούγεννα εορτάζονται πλέον σχεδόν σε όλο τον κόσμο.
Ιχνηλατώντας την
ιστορικότητα της εορτής ανακαλύπτουμε ενδιαφέροντα στοιχεία που αφορούν την
ημερομηνία της εορτής, αλλά και συσχετίσεις με συνήθειες στον αρχαίο κόσμο.
Αναζητώντας την ακριβή ημερομηνία γενέσεως του Ιησού ανακαλύπτουμε ότι αφενός
στην καινή Διαθήκη δεν γίνεται αναφορά για την εορτή Χριστουγέννων και αφετέρου
ότι κανείς από τους Αποστόλους δεν τήρησε την 25η Δεκεμβρίου ως γενέθλια ημέρα
του. Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς γεννήθηκε ο Ιησούς
Χριστός, (υπολογίζεται πως γεννήθηκε μεταξύ του 6 - 2 π. X.) Υπάρχουν όμως
ενδείξεις που συνηγορούν στην Φθινοπωρινή γέννηση του, και όχι στην χειμερινή. Το
εδάφιο από το Ευαγγέλιο του Λουκά παραδείγματος χάριν αναφέρει:
«Οι ποιμένες ήσαν
κατά το αυτό μέρος διανυκτερεύοντες εν τοις αγροίς, και φυλάττοντες φύλακας της
νυκτός επί το ποίμνιον αυτών» (2: 8). Η φράση αυτή έρχεται σε αντίθεση με τις πρακτικές
των βοσκών καθώς τον χειμώνα λόγω του ψύχους οι ποιμένες δεν διανυκτερεύουν
στους αγρούς. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η γέννηση του Ιησού δεν έγινε
το Δεκέμβριο αλλά το Φθινόπωρο εφόσον τα κοπάδια δεν ήταν στις στάνες.
Γνωρίζουμε επίσης ότι η γέννηση συνέπεσε, με την απογραφή, που συνήθως γινόταν
μετά την συγκομιδή, κατά τις αρχές Οκτωβρίου. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης επίσης
συσχετίζει την γέννηση του Ιησού Χριστού με την εορτή της «Σκηνοπηγίας», η
οποία γινόταν τον Οκτώβρη.
Στην Αγία Γραφή γενέθλιες
και ονομαστικές εορτές δεν συνιστούνται. Στην πραγματικότητα τα Χριστούγεννα
δεν συμπεριλαμβάνοντα στις αρχαίες γιορτές της Χριστιανικής Εκκλησίας, και
μάλιστα η τήρηση των γενεθλίων καταδικάζονταν σαν ένα αρχαίο Ελληνικό
"ειδωλολατρικό" έθιμο απεχθές στους Χριστιανούς. Ημέρα μνήμης των
αγίων και μαρτύρων όριζαν αυτή του θανάτου. Η Καθολική Εγκυκλοπαίδεια αναφέρει
σχετικά : «Τα Χριστούγεννα δεν ήταν ανάμεσα στις πρώτες εορτές της Εκκλησίας. Ο
Ειρηναίος και ο Τερτυλλιανός την παραλείπουν από τους καταλόγους των εορτών»
Έτσι Τα Χριστούγεννα ως εορτή των γενεθλίων του δεν γιορτάζονταν τα πρώτα 300
χρόνια. Η καθιέρωση της 25ης Δεκεμβρίου ως ημέρα των Χριστουγέννων έγινε στη
Ρώμη από τον Πάπα Ιούλιο τον Α, τον 4ο μ.χ. αιώνα, μετά από έρευνα που έγινε στα
αρχεία της Ρώμης για την χρονιά επί Αυγούστου απογραφής, και κατόπιν
υπολογισμών βάση των Ευαγγελίων. Ένα στοιχείο που λήφθηκε υπ όψιν είναι η φράση από το κατ’ Ιωάννη γ’30«Εκέινον δει
αυξάνειν, εμέ ελατούσθαι»
Στην πραγματικότητα
όμως αυτό συνέβη διότι η συγκεκριμένη ημερομηνία συνέπεφτε με τις αρχαίες
εορτές του Χειμερινού Ηλιοστασίου και την «Επιστροφή» του Ηλίου. Έκτοτε ο
Χριστός όφειλε να είναι ο Ήλιος ο δίδων το φως εις τον κόσμο. Πριν εορταζόταν
στις 6 Ιανουαρίου μαζί με τη βάπτιση του Ιησού (Θεοφάνεια). Αργότερα το έθιμο
πιθανολογείται ότι μεταφέρθηκε στην Ανατολή, πιθανόν από τον Γρηγόριο τον
Ναζιανζηνό το 378-381 περίπου μ.Χ. Ο Ιωάννης Χρυσόστομος (345-407 μ.Χ.) σε
ομιλία του για τη γέννηση του Χριστού, αναφέρει ότι είχε αρχίσει στην Αντιόχεια
να γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου. Το σίγουρο είναι ότι την
εποχή του Ιουστινιανού, τον 6ο αιώνα, ο εορτασμός των Χριστουγέννων στις 25
Δεκεμβρίου είχε εξαπλωθεί σχεδόν σε όλη την Ανατολή.
Τι εόρταζαν οι Αρχαίοι Έλληνες την περίοδο των
Χριστουγέννων;
Οι αρχαίοι Έλληνες κατά την χειμερινή τροπή του ήλιου
γιόρταζαν την γέννηση του Διονύσου. Ο Διόνυσος αποκαλούταν «σωτήρ» και θείο
«βρέφος», το οποίο γεννήθηκε από την παρθένο Σέμελη. Ήταν ο καλός «Ποιμήν», του
οποίου οι ιερείς κρατούν την ποιμενική ράβδο, όπως συνέβαινε και με τον Όσιρη.
Τον χειμώνα θρηνούσαν το σκοτωμό του Διονύσου από τους Τιτάνες, αλλά στις 30
Δεκεμβρίου εόρταζαν την αναγέννησή του. Οι γυναίκες-ιέρειες ανέβαιναν στην
κορυφή του ιερού βουνού και κρατώντας ένα νεογέννητο βρέφος φώναζαν «ο Διόνυσος
ξαναγεννήθηκε. Ο Διόνυσος ζει» , ενώ σε επιγραφή αφιερωμένη στον Διόνυσο
αναγράφεται:«Εγώ είμαι που σε προστατεύω και σε οδηγώ, εγώ είμαι το 'Αλφα και
το Ωμέγα».
Αυτή η αρχαία Ελληνική
γιορτή, είχε επίσης ταυτιστεί και με την γιορτή του Ηλίου, τον οποίο οι αρχαίοι
λαοί είχαν θεοποιήσει. Συγκεκριμένα στους Έλληνες, είχε ταυτιστεί με τον
Φωτοφόρο Απόλλωνα του Ηλίου, ο οποίος απεικονιζόταν πάνω στο ιπτάμενο άρμα του
να μοιράζει το φως του Ηλίου. Οι αρχαίοι
λαοί αναπαριστούσαν την κίνηση του ήλιου με την ζωή ενός ανθρώπου που γεννιόταν
κατά την χειμερινή τροπή του ήλιου που μεγάλωνε βαθμιαία καθώς αυξάνονταν και
οι ώρες που ο ήλιος φωταγωγούσε την Γη, και πέθαινε ή ανασταίνονταν τον Μάρτιο
την ημέρα της Εαρινής Ισημερίας, συμβολίζοντας με αυτόν τον τρόπο την
αναγέννηση του φυτικού βασιλείου μέσα από την μήτρα της Γης. Το χειμερινό
Ηλιοστάσιο 22-25 Δεκεμβρίου σημαίνει την αρχή του χειμώνα, και ο Ήλιος αρχίζει
βαθμιαία να αυξάνει την ημέρα έως ότου εξισωθεί με την νύχτα, κατά την
Ιση-μερία τον Μάρτιο. Τότε ο Ήλιος νικά το σκοτάδι, και έρχεται η άνοιξη, η
εποχή της αναγέννησης για την φύση.
Η εορτή αυτή πέρασε και στην αρχαία Ρώμη με τις δημοφιλείς
γιορτές των Σατουρνάλιων, προς τιμήν του Κρόνου τον Δεκέμβριο αλλά και της θεάς
Δήμητρας, γι΄ αυτό και έκαναν θυσίες χοίρων για την ευφορία της γης . Τα
Σατουρνάλια ήταν από τις σημαντικότερες και ονομάζονταν: « DIES INVICTI SOLIS
», δηλαδή «Ημέρα του αήττητου ήλιου».
Μια γιορτή που φυσικά την είχαν πάρει από την γιορτή του Φωτοφόρου Απόλλωνα -
Ηλίου!
Στην αρχαία Ρώμη, η
εορτή άρχιζε στις 17 Δεκεμβρίου και διαρκούσε επτά ήμερες. Στην εορτή αυτή
αντάλλασσαν δώρα, συνήθως λαμπάδες και στα παιδία έδιναν πήλινες κούκλες και
γλυκά σε σχήμα βρέφους για να θυμίζουν το Κρόνο, που τρώει τα παιδιά του.
Σταδιακά λοιπόν τα γενέθλια του θεού Ήλιου μετατράπηκαν σε γενέθλια του Υιού
του Θεού. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι «εθνικοί» αποκαλούσαν την Πρώτη
Ημέρα της εβδομάδας Ημέρα του θεού-Κυρίου Ήλιου, ορολογία την οποία αργότερα
χρησιμοποίησαν και οι εκκλησιαστικοί Πατέρες για λόγους σκοπιμότητας ίσως. Κάτι
που διασώζεται έως σήμερα στα Αγγλικά ως SUN-DAY, στα Γερμανικά SONN-TAG.
Ο Ιουστίνος ο μάρτυς
(114-165 μ.Χ.) γράφει στη 2η απολογία του για τον Ιησού «...σταυρώθηκε, πριν το
Σάββατο, ΠΟΥ ΗΤΑΝ Η ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ "ΚΡΟΝΟΥ" και την επόμενη ημέρα ΠΟΥ ΗΤΑΝ
Η ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ (θεού) "ΗΛΙΟΥ" και η οποία μετονομάσθηκε σε ΚΥΡΙΑΚΗ,
αναστήθηκε και εμφανίσθηκε στους μαθητές Του...»
Οι Αιγύπτιοι στις 25
Δεκεμβρίου εόρταζαν την γέννηση του θεού-ήλιου Όσιρη. Μετά την δολοφονία του
ένα δένδρο ξεφύτρωσε στο οποίο ο Ίσις,σε κάθε επέτειο της γέννησης του στις 25
Δεκεμβρίου, άφηνε δώρα γύρω από το δένδρο. Οι Βαβυλώνιοι, και οι Φοίνικες
ονόμαζαν το θεό-ήλιο Βαάλ , οι Πέρσες λάτρευαν τη γέννηση του Αήττητου-ήλιου
και θεού Μίθρα Βασιλιά, ενώ οι Βραχμάνοι στην γέννηση του ψάλλουν: «Εγέρσου ω
βασιλιά του κόσμου, έλα σε μας από τις σκηνές σου».
Εκτός όμως της ημέρας
της γέννησης και πολλές από τις παραδόσεις που συνδέονται με τα Χριστούγεννα
(ανταλλαγή δώρων, στολισμοί, κάλαντα, Χριστουγεννιάτικο δέντρο κλπ.) έχουν τις
ρίζες τους σε παλαιότερες θρησκείες. Πιο συγκεκριμένα τα κάλαντα!
Πίσω από τα κάλαντα
κρύβεται ένα αρχαίο Ελληνικό έθιμο με το όνομα Ειρεσιώνη, που αναφέρεται ήδη
από τον Όμηρο, ο οποίος ευρισκόμενος στην Σάμο, σκάρωσε διάφορα τραγούδια τα
οποία μαζί με μια ομάδα παιδιών τα τραγουδούσαν στα σπίτια των πλουσίων
ευχόμενοι πλούτο, χαρά και ειρήνη. Συμβόλιζε την ευφορία και γονιμότητα της γης
και εορτάζονταν δυο φορές το χρόνο, μια την άνοιξη με σκοπό την παράκληση των
ανθρώπων προς τους θεούς κυρίως του Απόλλωνος-ήλιου και των Ωρών για προστασία
της σποράς και μια το φθινόπωρο, για να τους ευχαριστήσουν για την συγκομιδή
των καρπών. Ταυτόχρονα με τις ευχαριστίες προς τους θεούς, έδιναν ευχές και
στους συνανθρώπους.
Τα παιδιά γύριζαν από σπίτι σε σπίτι, κρατώντας ελιάς ή
δάφνης στολισμένα με μαλλί (σύμβολο υγείας και ομορφιάς) και καρπούς κάθε
λογής, τραγουδώντας για καλύτερη τύχη και γονιμότητα της γης. Πολλά από τα
παιδιά έφεραν τον κλάδο σπίτι τους και τον κρεμούσαν στην πόρτα όπου έμενε όλο
το έτος.(κάτι που συνηθίζουμε να κάνουμε σήμερα την Πρωτομαγιά).
Ένα πολύ ενδιαφέρον
άρθρο του Αποστόλου Αρβανιτόπουλου, σχετικό με τα έθιμα του χριστουγεννιάτικου
δέντρου και των καλάνδων, μας σώζει ο Φίλιππος Βρετάκος στο βιβλίο του "Οι
δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριώτεραι εορταί των". Σε αυτό το βιβλίο
του ο Φίλιππος Βρετάκος μας λέει:
"Το
χριστουγεννιάτικον δένδρον συμβολίζει την αιωνιότητα της ζωής, διότι δεν
γηράσκει και δεν χάνει, επομένως, την νεότητά του. Το δένδρον όμως των Χριστουγέννων δεν το
ευρίσκω, εγώ τουλάχιστον, ως ξενικήν συνήθειαν, ως νομίζεται γενικώς, αλλ' εν
μέρει ως αρχαίαν ελληνικήν. Είναι, δηλαδή, υπολείμματα της περιφήμου
"ειρεσιώνης", και της "ικετηρίας" των αρχαίων Ελλήνων, και
μάλιστα των αρχαίων Αθηναίων. Ήσαν δε η μεν Ικετηρία κλάδος ελαίας, από του
οποίου εκρέμων ποκάρια μαλλιού, και έφερον αυτόν όσοι ήθελον να ικετεύσουν τον
Θεόν ομαδικώς, δια την απαλλαγήν του τόπου από δεινού τινός κακού, π.χ. από
νοσήματος, πανώλους, χολέρας ή ομοίου. Ως επί το πολύ, όμως, εβάσταζε την
Ικετηρίαν άνθρωπος, ο οποίος ήθελε να τεθή υπό την προστασίαν θεού και της
ανωτέρας αρχής, για να προβή εις αποκαλύψεις εναντίον ισχυρών ανθρώπων ή
αρχόντων." ("Κληρονομία του αρχαίου κόσμου", εφημερίς
"Εθνος", 31 Δεκεμ.1937)
Το χριστουγεννιάτικο
δέντρο εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Γερμανία στο τέλος του 16ου, αλλά έως τις
αρχές του 19ου αιώνα δεν ήταν διαδεδομένο ευρέως - τοποθετούνταν μόνο στις
εκκλησίες. Το δέντρο ως Χριστιανικό σύμβολο, συμβολίζει την ευτυχία που κρύβει
για τον άνθρωπο η γέννηση του Χριστού. Σταδιακά το δένδρο άρχισε να γεμίζει με
διάφορα χρήσιμα είδη- κυρίως φαγώσιμα κι αργότερα ρούχα κι άλλα είδη
καθημερινής χρήσης, (κάτι που γινόταν στους αρχαίους Ελληνικούς ναούς)
συμβολίζοντας την προσφορά των Θείων Δώρων. Στην σύγχρονη Ελλάδα το έθιμο το
εισήγαγαν οι Βαυαροί με τον στολισμό στα ανάκτορα του Όθωνα το 1833. Μετά τον
το Β’ παγκόσμιο πόλεμο το δέντρο με τις πολύχρωμες μπάλες μπήκε σε όλα τα
ελληνικά σπίτια.
Φυσικά μεγάλη
εντύπωση προκαλεί και το μυθολογικό γεγονός του "Αγιοβασίλη" με το
έλκηθρο του που το κινούν οι ιπτάμενοι τάρανδοι. Ούτε αυτό όπως καταλαβαίνετε,
δεν θα μπορούσε να μην παρθεί απο την Αρχαία Ελλάδα. Όπως αναφέραμε πιο πρίν ,
τον μήνα Δεκέμβριο, οι Έλληνες γιόρταζαν τον Διόνυσο αλλά και τον Φωτοφόρο
Απόλλωνα-Ηλίου παριστάνοντας τον πάνω στο ιπτάμενο άρμα του, να μοιράζει το
φως. Το άρμα έγινε έλκηθρο, τα άλογα έγιναν τάρανδοι και το "δώρο"
του φωτός που μοίραζε στους ανθρώπους ...έγινε κυριολεκτικά "μοίρασμα
δώρων".
Τέλος το κόψιμο της
βασιλόπιτας αποτελεί εξέλιξη του αρχαιο Ελληνικού εθίμου του εορταστικού άρτου,
τον οποίο οι αρχαίοι Έλληνες πρόσφεραν στους θεούς σε μεγάλες αγροτικές
γιορτές, όπως τα Θαλύσια και τα Θεσμοφόρια.
-------------------------------------------------------------------------------------
Διαβάζουμε επίσης στο ΕΛΛΑΣ
ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΑ....ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
Στη θέση των «Χριστουγέννων», οι πρόγονοί μας εόρταζαν το
λεγόμενο «Τριέσπερον», μία εορτή η οποία γενικεύεται από τους ελληνιστικούς
χρόνους κι εντεύθεν, προς τιμήν των πυρφόρων και ηλιακών θεοτήτων Ηρακλέους (ο
οποίος κατά τον Κορνούτο ορίζεται ως «ο εν τοίς όλοις Λόγος καθ'όν η Φύσις
ισχυρά και κραταιά εστί και απεριγένητος ούσα, μεταδοτικός ισχύος και τοίς κατά
μέρος και αλκής υπάρχων») και Ηλίου.
Το «Τριέσπερον» ξεκινούσε με το Χειμερινό Ηλιοστάσιο (τη
νύκτα της 21ης προς την 22α του Δεκεμβρίου, τη μεγαλύτερη δηλαδή νύκτα του
έτους) και κορυφωνόταν με την αναγέννηση του φωτοδότη Ηλίου (τη νύκτα της 24ης
προς 25η, όταν η ημέρα έχει ήδη μείνει «στάσιμη» επί 3 ημέρες μετά το
Ηλιοστάσιο και αρχίζει πλέον να μεγαλώνει).
Αργότερα, με την επιβολή της κρατικής ηλιολατρίας από τον
Ρωμαίο αυτοκράτορα Αυρηλιανό, το ελληνικό «Τριέσπερον» επισκιάσθηκε (κατά
μίμηση της περσικής λατρείας του Θεού Μίθρα που εώρταζε και αυτή την γέννηση
του Θεού στις 25 Δεκεμβρίου) από την «επίσημη» ρωμαϊκή εορτή του «Ανίκητου
Ήλιου» («Sol Invictus»).
Η «Ημέρα της Γεννήσεως του Ανίκητου Ηλίου» («Dies Natalis
Solis Invicti»), η στιγμή δηλαδή που ο ακατάβλητος Ήλιος, έχοντας θριαμβεύσει
επάνω στο σκοτάδι της «bruma» (βλέπε κατωτέρω), αρχίζει να ανέρχεται δυναμικά
και υπερήφανα στον ουράνιο θόλο, είχε, φυσικά, ως προεόρτιο τη νύκτα του
Χειμερινού Ηλιοστασίου, όταν ετιμάτο σιωπηρώς η Θεά του Κάτω Κόσμου Αντζερόνα
(Angerona, Dea Tacita), προστάτις των νεκρών και προσωποποίηση της Θελήσεως,
της Εσωτερικής Φωνής, της Ενοράσεως και της Σιωπής, στα λεγόμενα «Ντιβάλια» ή
«Αντζερονάλια» («Divalia» ή «Angeronalia», βλ. Claudio Rutilio, «Η Θεολογία των
Ρωμαίων»).
Τα «Divalia» έκλειναν τις λεγόμενες «σύντομες ημέρες»
(«brevissimi dies», «bruma») που σηματοδοτούσαν την ολοκλήρωση της ηλιακής
διαδρομής μέσα στον ενιαυτό.
Ο Sol «Invictus» συνέχισε να λατρεύεται ως Ανώτατος Θεός και
καθοδηγητής της οργανωμένης κοινωνίας και των Ρωμαίων αυτοκρατόρων μέχρι την
εποχή του Κωνσταντίνου, ο οποίος άρχισε την βασιλεία του ως τυπικός ηλιολάτρης.
Υπάρχουν νομίσματα ως το 324 μ.α.χ.χ. που εμφανίζουν τον Κωνσταντίνο να δοξάζει
τον Sol ως «Πηγή της Αυτοκρατορικής Δυνάμεως», μόνον δε κατά τα τελευταία
χρόνια της βασιλείας του οι αναφορές στον Sol και τις άλλες εθνικές θεότητες
εξαφανίσθησαν από τα νομίσματα.
Η εορτή πάντως του «Sol Invictus» επικαλύφθηκε με τη σειρά
της αμέσως μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού (4ος αιώνας, με απόφαση του
Πάπα Ιουλίου) από τα γνωστά μας «Χριστούγεννα» (που έως τότε υπολογίζονταν στις
6 Ιανουαρίου -ημερομηνία που στην Ανατολή παρέμεινε μέχρι τουλάχιστον τη
βασιλεία του αυτοκράτορα Γιουτπράβδα, ελληνιστί Ιουστινιανού-, ή στις 19
Απριλίου, ή στις 20 Μαϊου κατ'άλλους, ενώ στο «Pascha Compustus» του 243
μ.α.χ.χ. η «γέννηση» του Τζεσουά ορίζεται στις 28 Μαρτίου).
Η μετέπειτα χυδαία ιδιοποίηση του ελληνικού «Τριεσπέρου» δεν
εμπόδισε φυσικά τους πιο σκληροπυρηνικούς απολογητές της νέας Θρησκείας να
περιγελούν τους Εθνικούς, κατά την προσφιλή τους πρακτική, ακόμη και κατά τον
3ο αιώνα μ.α.χ.χ. (!!), ως τάχα... ανόητους που εώρταζαν γενέθλια Θεών
(Αρνόβιος, περίπου 296 μ.α.χ.χ.).
Προχριστιανικές θεογεννήσεις (ηλιακών ή / και σωτηριακών
Θεών):
25 Δεκεμβρίου
* Άδωνις (κυπριακός,
συριακός και ελληνορωμαϊκός Θεός. Στη λεγόμενη «Βηθλεέμ» που σημαίνει «Οίκος
του Άρτου» υπήρχε πανάρχαιος Ναός του Αδώνιδος που λειτουργούσε ακόμη και την
εποχή των Αντωνίνων, δηλαδή τον 2ο μ.α.χ.χ. αιώνα)
* Ταμμούζ
(βαβυλωνιακός Θεός)
* Ντουμούζι
(σουμεριακός Θεός)
* Μίθρας (παρσικός
Θεός)
* Βέλλενος (κελτικός
ηλιακός Θεός που οι Ρωμαίοι εταύτισαν με τον Απόλλωνα)
* Έρκλε (ετρουσκικός
ηλιακός Θεός)
* Άττις (φρυγικός και
ευρύτερα μικρασιατικός Θεός)
* Ηρακλής (Έλλην
ηλιακός Θεός)
* Όντιν (ο ύπατος,
εκπολιτιστής και φιλάνθρωπος σκανδιναβο-γερμανικός Θεός, από τις εορτές του
οποίου προέρχονται τα υποτιθέμενα «χριστιανικά» έθιμα του στολισμένου ελάτου
και του «Αγιοβασίλη»)
* Μπάλντερ (σκανδιναβο-γερμανικός
ηλιακός, θνήσκων και ανασταινόμενος Θεός)
. Λουπέρκους (ιταλιώτικος, ηλιακός Θεός)
. Ντάζμπογκ (σλαβονικός Θεός)
. Γιαρίλο (σλαβονικός ηλιακός Θεός της χαράς της ζωής και
της νεότητος -«jaru» = «νεότης»)
. Σάουλε (λιθουανή, ηλιακή Θεά)
Πηγές:
Claudio Rutilio «Θεολογία των Ρωμαίων», Αθήναι 1997
Βλάσης Γ. Ρασσιάς «Εορτές και Ιεροπραξίες των Ελλήνων»,
Αθήναι 2000 (β έκδοση)
Robertson
John M. «Pagan Christs», Λονδίνο 1903
Otto Walter F. «Διόνυσος. Μύθος και Λατρεία», Αθήναι 1991
Λεκατσάς Παναγής «Η Καταγωγή Των Θεσμών, Των Εθίμων, Και Των
Δοξασιών», Αθήναι 1951
Jackson G.
John «Pagan Origins Of The Christ Myth», Τέξας 1991 (γ έκδοση)
Steve Wyler «Ηλιακά Σύμβολα», Αθήναι 1998
Λέτσας Ν. Αλέξανδρος «Μυθολογία Της Γεωργίας», τόμοι 1-3,
Θεσσαλονίκη 1957
--------------------------------------------------------------------------------------
Υπάρχουν πολλές ιστορίες στην Λαογραφία και στην
Ιστορία=(Μύθος) πίσω από τις παραδόσεις των Χριστουγέννων. Στη σπουδή του
σήμερα και του κόσμου με την φασαρία και με τον υλισμό των Χριστουγέννων, είναι
καλό να ξέρεις τα νοήματα και τα αινίγματα πίσω από τις παραδόσεις που γιορτάζουμε.
Ανάλογα με τις προσωπικές πεποιθήσεις του καθενός και το θρησκευτικό υπόβαθρο,
κάθε παράδοση μπορεί να προβαίνει σε διαφορετική σημασία για κάθε άτομο. Ότι
και αν επιλέγετε να πιστεύετε, να έχετε χαρούμενες εορτές με Αγάπη , Υγεία και
Ευημερία και κάθε νέο έτος να σας Φωτίζει Παντοτινά με Αγάπη και ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ,
Ψυχή και Πνεύμα…
Ο.Ε.Α.Φ.
Διαβάστε επίσης...
