..Ο πρόγονος της τηλεόρασης και του κινηματογράφου ,με τηλεχειρισμό ήχο και ειδικά εφέ!!
ΤΟ ΑΥΤΟΜΑΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΗΡΩΝΟΣ ΚΑΙ Η ΕΚΡΗΞΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ
- Κατά την Ελληνιστική εποχή σημειώθηκε στην Αλεξάνδρεια μια εκπληκτική τεχνολογική έκρηξη,που βασίστηκε όμως σε προγενέστερες γνώσεις.Χαρακτηριστικά ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς στην εισαγωγή των «Πνευματικών» του γράφει: «Θεωροῦμε ἀναγκαῖο νὰ βάλουμε σὲ τάξη ὅσα μᾶς ἄφησαν οἱ ἀρχαῖοι (μηχανικοί) καὶ νὰ προσθέσουμε σ’ αὐτὰ ὅσα ἐμεῖς καινούρια βρήκαμε.»
Ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς ήταν ένας μηχανικός του 2ου π.Χ. αιώνα, που κατάφερε να συνδέσει την τέχνη με την τεχνολογία.Περιγράφει μηχανισμούς, όπως πόρτες που ανοιγοκλείνουν αυτόματα, κρήνες διακοσμημένες με πουλιά που κινούνται και τραγουδούν κ.α..Ακομα στο έργο του «Πνευματικά»εξηγεί τα δύο μεγάλα μυστικά, πού οδήγησαν στην τεχνολογική επανάσταση της ατμομηχανής:
• Την μετατροπή της πιέσεως του ατμού σε περιστροφική κίνηση, λύση του ενεργειακού προβλήματος της ατμομηχανής (αιολόσφαιρα, «Πνευματικά Β΄», Θεώρημα 11).
• Τον αυτοματο έλεγχο συστημάτων με ανάδραση, λύση του προβλήματος ελέγχουντων στροφών της ατμομηχανής(έλεγχος στάθμης υγρού με μηχανική βαλβίδα,«Πνευματικά Β΄», Θεώρημα 31 με βάση παλαιότερες επινοήσεις του Φίλωνος καὶτου Κτησιβιου).
Εκεί όμως που πραγματικά καινοτόμησε ο Ήρων ήταν η κατασκευή του αυτόματου θεάτρου . Το αυτόματο θέατρο ήταν ένας μηχανισμός που παρουσίαζε έναν ναό του Διονύσου με διάφορες μορφές (ιέρειες).όπου μπορούσαν να κινηθούν, να ανάβουν φωτιές και ταυτόχρονα να ακούγονται διάφοροι ήχοι τυμπάνων και κυμβάλων. Οι κατασκευές αυτέςθεωρούνται ιδιοφυείς διότι ήταν προγραμματιζόμενες δηλαδή μπορούσαν με ανάλογες ρυθμίσεις να κάνουν διαφορετικά πράγματα.Κατά την λειτουργία του εμφάνιζε σκηνικά «εφφέ»,όπως κινούμενα πλοία σε διάταξη στόλου, καταιγίδες, φωτιές και καταστροφές.
Πρόκειται για ένα θέατρο, που παρουσιαζόταν σε δημόσιες παραστάσεις. Ιδιαίτερα το σταθερό αυτόματο είχε διαστάσεις, που του επέτρεπαν καὶ την ιδιωτική χρήση. Δηλαδή είχε ο καθένας θα λέγαμε σπίτι του μία μορφή φορητής εκ του σύνεγγυς τηλεόρασης,ή ένα μικρό σύστημα οικιακού κινηματογράφου!!!.Ο Ήρων περιγράφει την λειτουργία του:
«Τοποθετούμε αρχικά το αυτόματο σε κάποια θέση και αφού απομακρυνθούμε ύστερα από λίγο χρόνο μεταβαίνει το αυτόματο σε κάποιον άλλη ορισμένη θέση. Κι όταν αυτόσταματήσει, η φωτιά ανάβει στο βωμό μπροστά απ’ τον Διόνυσο. Κι απ’ το ραβδί του Διονύσου αναβλύζει γάλα ή νερό κι από την κούπα του χύνεται κρασί… Και με λουλούδια στεφανώνεται όλος ο χώρος γύρω από τους τέσοερις στύλους της βάσης. Και οι κυκλικά τοποθετημένες Βάκχες γυρίζουν χορεύοντας γύρω απ’ το μικρό ναό. Και ήχος ακούγεται τύμπανων και κυμβάλων…» (Ήρων, Αυτοματοποιητική, 4, 2).
Εξαιρετικά σύνθετα και πολύπλοκα αυτόματα συστήματα, αφύσικα υποτίθεται απο κάποιους για την εποχή τους, όπως υδραυλικές βάνες, μηχανικούς διακόπτες, τροχούς, βαλβίδες,και με δυνατότητα προγραμματισμού των κινήσεων με εξωτερική εντολή(τηλεχειρισμό)!!. Στο θέατρο του Ήρωνος παρουσιάζεται αυτόματα ο μύθος του Ναυπλίου που θέλει να εκδικηθεί τους Αχαιούς που σκότωσαν τον γιο του Παλαμήδη στην Τροία.
Σκηνή 1η: Αχαιοί επισκευάζουν τα πλοία τους, μορφές κινούνται, κτυπούν με σφυριά και πριονίζουν και κρότοι εργαλείων ακούγονται σαν αληθινοί.
Σκηνή 2η : Αχαιοί σπρώχνουν τα πλοία στη θάλασσα.
Σκηνή 3η: Στη θάλασσα πλοία εμφανίζονται ξαφνικά, πλέουν σε διάταξη στόλου, κινούνται και χάνονται – η θάλασσα φουρτουνιάζει – και τα πλοία ξαναεμφανίζονται στη φουρτουνιασμένη θάλασσα να τρέχουν συνεχώς. Συχνά δελφίνια ξεπηδούν από τη θάλασσα.
Σκηνή 4η : Ο Ναύπλιος σε ακρωτήρι, με αναμμένο πυρσό, δίνει ψεύτικο σήμα στους Αχαιούς ύστερα από προτροπή της Αθηνάς.
Σκηνή 5η: Στη φουρτουνιασμένη θάλασσα φαίνονται διασκορπισμένα συντρίμμια των πλοίων και ο Αίαντας να κολυμπά. Εμφανίζεται η Αθηνά (ως από μηχανής θεός), περιφέρεται και εξαφανίζεται, ενώ πέφτει κεραυνός, ακούγεται βροντή και χάνεται η μορφή του Αίαντα.
Η αυλαία ανοιγοκλείνει μεταξύ των σκηνών.
Και όλα αυτά γίνονται μόνα τους με τη δύναμη ενός μολύβδινου βάρους που πέφτει ισοταχώς σε μια κλεψύδρα με άμμο. Για την έναρξη της παράστασης αρκεί να τραβηχτεί το σκοινί στην πρόσοψη της βάσης.Τὸ κινητό αυτόματο θέατρο του Ήρωνος ανακατασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1997,από τον κ. Δ. Καλλιγερόπουλο, μηχανολόγο-ηλεκτρολόγο του Ε.Μ.Π., δρ Τεχνικών Επιστημών στον αυτόματο έλεγχο καὶ καθηγητή των Τ.Ε.Ι. Πειραιά( παρουσιάστηκε στην έκθεση Αρχαίας Ελληνικής τεχνολογίας στην Ρωμαϊκή αγορά της Θεσσαλονίκης καὶ βρίσκεται σήμερα στὸ Κέντρο
Διάδοσης Επιστημών (πρώην Τεχνικὸ Μουσείο) της Θεσσαλονίκης. Ανακατασκευ- άστηκε πάλι τὸ έτος 2002 καὶ παρουσιάστηκε στὴν έκθεση “Αρχαίας Έλληνικής
Τεχνολογίας” στην Τεχνόπολη των Αθηνών.Στον πρόλογο του βιβλίου του «Η Αυτοματοποιητική του Ήρωνος του Αλεξανδρέως» (εκδόσεις «Σύγχρονη Εκδοτική») γράφει:
«Τὰ αὐτόματα θέατρα τοῦἭρωνα εἶναι ἕνα ἔργο Τέχνης καὶ συνάμα μιὰ ὑψηλὴ μορφὴ Τεχνολογίας. Μὲ τὴν Αὐτοματοποιητική, ἕνα ἐξαιρετικὰ σύνθετο δημιούργημα τῆς ἑλληνιστικῆς τεχνολογίας, πού, σὲ ὅτι ἀφορᾷ στὸν προγραμματισμό, δὲν διαφέρει σὲ τίποτε ἀπὸ ἕνα σύγχρονο λογικὰ προγραμματιζόμενο ρομπότ, γίνεται θέατρο, γλυπτική, ζωγραφική, ποίηση, τέχνη. Παρουσιάζεται σὲ παραστάσεις, γίνεται δημόσιο θέαμα, μὲ ἀποκλειστικὸ στόχο τὸ θαυμασμό, “τὸ ἔκπληκτο τῆς θεωρίας”. Ἡ καινοτομία, ποὺ εἰσάγεται, δὲν εἶναι μόνον τεχνολογική. Εἶναι μία καινοτομία στὴν τέχνη. Εἶναι μία αὐλαία, ποὺ ἀνοίγει στὴν νέα τέχνη τοῦ θεάματος. Ἐκεῖ ποὺ τὴ χαρὰ δὲν τὴν ἔχει μόνον ὁ θεατής, ἀλλὰ καὶ ὁ δημιουργός, ποὺ μπόρεσε νὰ πλάσει τὸν τεχνητό του κόσμο, ἔτσι “ὡς ἂν ἐπὶ τῆς ἀληθείας γίνοιτο”, σὰν νὰ γινόντουσαν ὅλα στὴνπραγματικότητα».
